Η διαδικασία της συνταγματικής αναθεώρησης είναι πια στην τελική ευθεία. Πώς κρίνεις τη στάση που κράτησαν τα κόμματα στη βουλή; Συνοπτικά θα λέγαμε πως ΚΙΝΑΛ και Νέα Δημοκρατία ακολούθησαν στην αρμόδια Επιτροπή σχεδόν την ίδια γραμμή, το Ποτάμι στήριξε τις διατάξεις που αφορούν τα ατομικά δικαιώματα, οι ΑΝΕΛ όσες αφορούν την ενίσχυση αμεσοδημοκρατικών διαδικασιών, η Ένωση Κεντρώων αυτές που αφορούν την ενίσχυση του κοινωνικού κράτους και το ΚΚΕ επιφυλάχθηκε.
Καταρχήν να πούμε ότι το εντυπωσιακό είναι πως προτάσεις που έτυχαν υπερψήφισης, επιδοκιμάστηκαν και από άλλους βουλευτές. Δεν είναι ένα καθοριστικό στοιχείο μεν, αλλά είναι ενδεικτικό πως οι προτάσεις είναι ώριμες και μελετημένες. Από την πλευρά της στάσης των κομμάτων, η Νέα Δημοκρατία έφερε έναν τεράστιο αριθμό αναθεωρητέων διατάξεων, χωρίς να εξειδικεύει σε ποια κατεύθυνση ή με ποιο περιεχόμενο θέλει να γίνουν αυτές οι μεταρρυθμίσεις, ενώ στήριξε και δύο προτάσεις δικές μας, οι οποίες είναι καθοριστικές, την αποσύνδεση της εκλογής του προέδρου της Δημοκρατίας από τις πρόωρες εκλογές και η κατάργηση της σύντομης παραγραφής στα θέματα της ποινικής ευθύνης των υπουργών. Βέβαια στην Ολομέλεια αποκαλύφθηκε ότι πάνω σ’ αυτήν την αποδοχή θέλησε να στηρίξει το ευτελές «παζάρι» που όμως δεν της βγήκε. Πέραν αυτών, η ΝΔ επέμενε πάρα πολύ στην αναθεώρηση του άρθρου 16, που φαίνεται πως είναι κομβικό για τη Νέα Δημοκρατία, στην αναθεώρηση του άρθρου 24, στο οποίο υπήρξε σθεναρή αντίδραση, όχι μόνο από τον ΣΥΡΙΖΑ αλλά και από άλλες δυνάμεις, και στην ανάγκη καθιέρωσης ισοσκελισμένων προϋπολογισμών. Μου προκάλεσε εντύπωση πως ο εισηγητής της Νέας Δημοκρατίας επιχειρηματολόγησε εκτενώς για το τελευταίο, για να λάβει την απάντηση πως αφενός η ελληνική έννομη τάξη δεν καθιστά υποχρεωτική την ισοσκέλιση του προϋπολογισμού, αλλά γενικώς των δημοσιονομικών της χώρας και δεύτερον ότι και η Συνθήκη της Λισαβόνας που επικαλείται από την πλευρά της η ΝΔ, στο άρθρο 3 εισάγει εξαίρεση, δίνοντας ευχέρεια στα κράτη να προχωρήσουν με άλλους τρόπους στην εξυγίανση των οικονομικών τους. Στο θέμα του προϋπολογισμού δώσαμε σημαντική, κατά τη γνώμη μου, μάχη, αφού οι ισοσκελισμένοι προϋπολογισμοί είναι ένα νεοφιλελεύθερο ιδεολόγημα που αποκλείει την εφαρμογή προγραμματικών δεσμεύσεων μιας κυβέρνησης, υπό την επίκληση δημοσιονομικής στενότητας, ενώ επιχειρεί τη συνταγματοποίηση της λιτότητας. Όσον αφορά το ΚΙΝΑΛ, σε ορισμένα ζητήματα υπήρξε θετικό σε προτάσεις μας, ενώ σε ζητήματα που το ΠΑΣΟΚ είχε κάνει σημαία του στο παρελθόν, όπως είναι το θέμα της Εκκλησίας, δεν πήρε ξεκάθαρη στάση. Τα μικρότερα κόμματα εκφράστηκαν με την ψήφιση πολλών από τις διατάξεις και αυτό δείχνει ότι υπάρχει μια πρόοδος σε σχέση με τη συνεννόηση ετερόκλητων πολιτικών δυνάμεων.
Το ζήτημα της εκλογής του προέδρου της Δημοκρατίας έχει προκαλέσει σφοδρή σύγκρουση, με τη Νέα Δημοκρατία να προτείνει να ψηφίζεται από την ολομέλεια της βουλής με απλή πλειοψηφία και τον ΣΥΡΙΖΑ να προτείνει εφόσον αποτύχουν έξι ψηφοφορίες στη βουλή, να εκλέγεται από το λαό. Η κριτική που ασκείται στην πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ είναι έντονη, ακόμα και μέσα από το χώρο της Αριστεράς ή τον ΣΥΡΙΖΑ. Μάλιστα, ο Σταύρος Κοντονής είπε πως η πρόταση αυτή προκαλεί αλλοίωση του πολιτεύματος. Ποια η γνώμη σου;
Η δική μας αρχή είναι ότι δεν μπορούμε να δημιουργήσουμε δεύτερο πόλο εξουσίας, διότι όποιος εκλεγεί θα έχει αξίωση, τουλάχιστον ισοδυναμίας, με την εκλεγμένη κυβέρνηση. Δεν θέλουμε να διολισθήσει το πολίτευμα σε ένα προεδροκεντρικό σύστημα, διότι μόνο προβλήματα θα δημιουργηθούν έτσι. Αυτή ήταν σε γενικές γραμμές και η θέση του κόμματος και δεν έχει αλλάξει.
Αναθεώρηση με κατεύθυνση
Έχει γίνει πολλή συζήτηση ως προς τη διαδικασία της συνταγματικής αναθεώρησης, με τη Νέα Δημοκρατία να θεωρεί πως αυτές τις μέρες αποφασίζεται μόνο ποια άρθρα θα τεθούν προς αναθεώρηση και τον ΣΥΡΙΖΑ να στηρίζει πως αποφασίζεται και η κατεύθυνση, όχι όμως το περιεχόμενο.
Καταρχάς να διευκρινίσουμε πως είναι άλλο πράγμα η κατεύθυνση και άλλο η εξειδίκευση. Στο προεκλογικό του πρόγραμμα ο ΣΥΡΙΖΑ είχε επισημάνει ποια άρθρα θα θέσει προς αναθεώρηση. Με αυτή την έννοια, έχει λάβει νομιμοποίηση του λαού. Σαφώς, η ετυμηγορία του λαού πρέπει να γίνει σεβαστή, αν υποθέσουμε ότι θα αλλάξει κυβέρνηση, εκείνο όμως που έχει σημασία είναι ότι δεν μπορούμε να πούμε ότι η γνώμη του λαού της δεύτερης εκλογής είναι πιο βαρύνουσα από την πρώτη.
Στο άρθρο 86, για παράδειγμα, στο νόμο περί ευθύνης υπουργών, συμφωνούμε όλοι ότι πρέπει να αναθεωρηθεί προς μια συγκεκριμένη κατεύθυνση, δηλαδή να μην εξαιρεί τους υπουργούς από την ποινική τιμωρία. Δεν μπορεί να έρθει μία άλλη κυβέρνηση και να πει ότι θα αλλάξει μεν την προθεσμία παραγραφής αλλά προς την αντίθετη κατεύθυνση, αυτήν της σύντμησης, θα ήταν νομική και πολιτική ανακολουθία. Με αυτή την έννοια, πρέπει να υπάρχουν κατευθύνσεις, οι οποίες θα συνεκτιμώνται μετά την επόμενη εκλογή.
Αν υπάρξει απόφαση στη βουλή ότι κατά την υπερψήφιση άρθρων προς αναθεώρηση, ορίζεται και η κατεύθυνση, αυτή είναι δεσμευτική και για τις επόμενες κυβερνήσεις;
Πρακτικά από την ώρα που επόμενη βουλή αποφασίζει το περιεχόμενο και το εξειδικεύει, όπως λέει το Σύνταγμα, θα εχει κάπως ευρύ περιθώριο διατυπώσεων δεν θα μπορεί όμως να αντιστρέψει την κατεύθυνση. Το ζήτημα όμως δεν είναι μόνο νομικό, αλλά κυρίως πολιτικό.
Η κυβέρνηση κατηγορείται σε μερίδα του Τύπου ότι προσπάθησε να κάνει «αλχημείες με τη διαδικασία. Ευσταθούν τα δημοσίευματα;
Είναι σκόπιμα ψέματα. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει δώσει δείγματα πολιτικής απατεωνιάς.
Να ολοκληρώσει ο ΣΥΡΙΖΑ τη διαδικασία
Ένας από τους άξονες της συνταγματικής αναθεώρησης αφορά τη διακριτότητα Κράτους Εκκλησίας. Κατατέθηκε αυτές τις μέρες από το υπουργείο Παιδείας νομοσχέδιο, που διασφαλίζει τη μισθοδοσία του κλήρου από το δημόσιο. Το ένα δεν κινείται σε διαφορετική κατεύθυνση με το άλλο;
Η μισθοδοσία των κληρικών είναι έλασσον θέμα σε σχέση με το μείζον, που είναι η καθιέρωση ουδετερόθρησκου κράτους. Η καθιέρωση ενός θρησκευτικά ουδέτερου κράτους οδηγεί αναγκαστικά σε άλλες σχέσεις μεταξύ κράτους και εκκλησίας και σε άλλες πρακτικές. Το ζήτημα της μισθοδοσίας των κληρικών πρέπει να αντιμετωπιστεί με ρεαλισμό και με βάση τις τρέχουσες ανάγκες, λαμβάνοντας υπόψη πως πρόκειται για ένα συμβιβασμό, ύστερα και από τις αντιδράσεις που προκλήθηκαν μετά τη συμφωνία μεταξύ του πρωθυπουργού και του Ιερώνυμου. Ενδεχομένως, λοιπόν αυτό να είναι ένα βήμα, ώστε να φτάσουμε στο μείζον, που είναι η συνταγματική καθιέρωση ενός ουδετερόθρησκου κράτους.
Ένα από τα επιχειρήματα της κυβέρνησης για τα άρθρα που προτείνει προς αναθεώρηση είναι πως οι προτάσεις είναι ώριμες, το διαπίστωσες και εσύ προηγούμενα. Από το πώς εξελίχθηκε η συζήτηση, μήπως τελικά αποδεικνύεται ότι ενδέχεται να γυρίσει μπούμερανγκ η διαδικασία αναθεώρησης;
Για αυτό πρέπει να κάνουμε ό,τι είναι δυνατόν να επανεκλεγεί ο ΣΥΡΙΖΑ, όπως και να ενισχυθούν οι προοδευτικές δυνάμεις της χώρας, ώστε μια κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ να είναι αυτή που θα ολοκληρώσει τη διαδικασία που ξεκίνησε σε αυτή την κοινοβουλευτική περίοδο.
Η συνταγματική αναθεώρηση επιχειρείται σε μια δύσκολη συγκυρία, όχι μόνο για την Ελλάδα αλλά για όλη την Ευρώπη, αφού βλέπουμε να επιμένουν πολιτικές ηγεσίες στις πολιτικές λιτότητας, παρά τη συντηρητικοποίηση και την άνοδο της ακροδεξιάς και του φασισμού. Είναι ένα μήνυμα και για την Ευρώπη, η συνταγματική προστασία των ατομικών ελευθεριών, κοινωνικών δικαιωμάτων, της προστασίας του περιβάλλοντος και της ενίσχυσης των εργασιακών δικαιωμάτων;
Το αντίβαρο στην άνοδο των αντιλήψεων και των πρακτικών της ακροδεξιάς δεν μπορεί παρά να είναι η ενίσχυση των ατομικών ελευθεριών και κοινωνικών δικαιωμάτων και η κατοχύρωση της αποφυγής επαναλήψεως των πολιτικών λιτότητας, τις οποίες βιώσαμε στο πετσί μας. Η βασική κατεύθυνση της συνταγματικής αναθεώρησης προς ένα Σύνταγμα ανοιχτών οριζόντων μπορεί να αποτελέσει υπόδειγμα για τη μελλοντική κατεύθυνση της Ευρώπης.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου